De 4 D’s in de kabinetsformatie (3)
In deze derde aflevering over de 4 grote decentralisaties in het sociale domein volgen wij de ontwikkelingen na de verkiezingen van 12 september. Om het geheugen op te frissen: het gaat om de jeugdzorg, overheveling begeleiding uit AWBZ naar Wmo, het passend onderwijs en de onderkant van de arbeidsmarkt. In de slipstream speelde er de IQ-maatregel. Na het bestuursakkoord van het vorige kabinet en het Lenteakkoord van een eenmalige coalitie uit de 2e Kamer, is nu relevant wat de twee grote winnaars van de verkiezingen van 12 september in de kabinetsformatie gaan doen. Wij schrijven 30 september. De formatie is een week aan de gang, de verwachting is dat er nog wel 4 weken nodig zijn voor er een eerste akkoord ligt. Onder leiding van de informateurs Kamp en Bos wordt er in alle stilte gesleuteld. Er komt niets naar buiten, laat staan berichten over (één van) de 4 D’s.
We vallen terug op bronnenonderzoek. In dit geval raadpleegden wij het lijvige document Keuzes in kaart, 2013-2017, een analyse van tien verkiezingsprogramma’s door het Centraal Planbureau en Planbureau voor de Leefomgeving. Voor ons doel boeiend materiaal. Er vallen een aantal dingen op.
Over de jeugdzorg wordt niets gezegd. Eerdere plannen om deze per 2015 integraal naar gemeenten over te hevelen lijken onomstreden. Die operatie zal doorgaan. In de definitieve wetgeving zal blijken of de stoere voornemens ook de justitiële-, ggz- en lvg-jeugdzorg mee te decentraliseren worden doorgezet.
De bezuinigingen op het passend onderwijs zijn in het Lenteakkoord teruggedraaid. Er zijn geen voornemens bij VVD of PvdA om dit weer ongedaan te maken. De bezuinigingen zijn van de baan. Het proces om deze voorziening te regionaliseren wordt met meer middelen doorgezet.
De overheveling van de functie begeleiding uit de AWBZ naar de Wmo wordt eveneens doorgezet. Ingangsjaar is 2014. Een wetswijziging WMO moet nog wel worden ingediend. Wanneer de kabinetsformatie vlot verloopt is dat haalbaar. De VVD wil hier meer op besparen (50%) als de PvdA (20%). Indien dit wordt gemiddeld is het een ingrijpende bezuiniging.
De Wet Werk en Inkomen is definitief van de baan. Hij was door de 2e Kamer omstreden verklaard en het kabinet heeft hem teruggetrokken. In plaats hiervan zullen VVD en PvdA met nieuwe maatregelen komen om de onderkant van de arbeidsmarkt te reorganiseren. De instroom in de Wajong wordt door beide partijen beperkt. De VVD wil van de WSW af en vervangen door een loonsuppletieregeling, de PvdA wil haar behouden, maar integreren in een nieuwe regeling met de bijstand en Wajong.
Nieuw is de brede overeenstemming tussen partijen, waaronder de VVD en PvdA, dat de AWBZ zijn langste tijd gehad heeft. De beoogde uitvoering door zorgverzekeraars is van de baan, in het verlengde van de eerder geschetste decentralisatie wil de PvdA (en met haar vele andere partijen), dat nu ook de intra- en extramurale zorg naar de gemeenten wordt gedecentraliseerd. Het concept van Buurtzorg wordt omarmd. De VVD denkt aan een constructie met regionaal georganiseerde ZBO’s (bestuursorganen). In beide gevallen wordt de wettelijke zekerheid op zorg vervangen door regionaal of lokaal te bieden maatwerk in het kader van een compensatiebeginsel. Een vijfde en qua omvang gigantische D staat in de (papieren) steigers! Dit zal vast niet de eerstvolgende regeerperiode zijn beslag krijgen, maar de toon is gezet.
Nieuw is ook, dat de VVD de huishoudelijke zorg wil afschaffen. Weliswaar geen decentralisatie, maar wel een forse ingreep in de Wmo. Er is 1.1 miljard euro voor ingeboekt.
Tot slot popt het oude idee van de IQ-maatregel weer op. De VVD herintroduceert de gedachte om het recht op zorg te beperken tot iedereen met een IQ lager dan 70. Daarmee draait ze de uitkomst van het ook door haar ondertekende Lenteakkoord op dit punt weer terug. Benieuwd wat de PvdA gaat doen.