De JGZ transformeert
De Jeugdgezondheidszorg verkeert in meerdere opzichten in een transformatieproces. Van een klassieke, aanbodgerichte werksoort met een gestandaardiseerd takenpakket in relatieve autonomie, moet ze zich ontwikkelen tot een dienstverlener die maatwerk levert in specifieke omstandigheden en daarbij acteert in een partnerstructuur met andere dienstverleners.
In het land wordt gezocht naar optimale organisatiecontexten, waarin deze transformatie tot zijn recht komt. Sinds vanaf 2003 ook de 0-4-jarigenzorg onder regie van de gemeenten geplaatst is, is het aan hen daarin het voortouw te nemen. Dominant is de bundeling van de 0-4-jarigenzorg bij de GGD, die historisch al over de 4-19 jarigenzorg beschikte. In tweederde van de regio’s is die keus gemaakt. Elders is de situatie gehandhaafd, dat er onderscheiden aanbieders zijn voor de 0-4 jarigenzorg én voor de 4-19 jarigenzorg. Er zijn GGD’en die beide varianten kennen en in een aantal regio’s (Rotterdam, Zoetermeer) is voor een geheel ander model gekozen, namelijk een model waarin de JGZ verzelfstandigd is in een eigenstandige uitvoeringsorganisatie op afstand van de GGD (maar wel publiek geborgd).
Teneinde meer centrale regie te krijgen op het (lokale) opgroeien en ontwikkelen van kinderen en jongeren heeft de overheid het concept Centra voor Jeugd en Gezin ontwikkeld, dat als kristallisatievorm moet dienen voor de integratie en afstemming van jeugdgezondheidszorg, jeugdbeleid én jeugdzorg. Elke gemeente heeft inmiddels één of meer van dergelijke centra te ontwikkeld. De exacte vorm is niet voorgeschreven, maar werd aan het lokale krachtenveld overgelaten. Veelal wordt de jeugdgezondheidszorg gezien als kernpartner in het lokale CJG.
Al met al kristalliseert zich hiermee een nieuw krachtenveld voor de JGZ uit. Ze wordt geacht haar preventieve taak naar behoren uit te voeren, ze wordt (gedifferentieerd) aangesproken op de gewenste aandacht voor risicokinderen én ze wordt aangesproken op nieuwe vaardigheden op het gebied van samenwerking, coördinatie en projectmanagement. Vanuit gemeentelijke optiek komt de zorg voor de jeugd meer en meer in coproductie tot stand. Dat vraagt zicht op ieders toegevoegde waarde, op goede ketenrelaties en procesafstemming én op een heldere coördinatiestructuur. Gegeven het feit, dat de lokale situatie overal weer (net iets) anders is, vraagt het van de JGZ ook om meta-vaardigheden op analytisch en relationeel gebied. De complexiteit in de externe omgeving doet bij de JGZ een beroep op flexibiliteit in de interne organisatie.
Samenvattend kan geconcludeerd worden dat de JGZ voor grote veranderkundige opgaven staat. Bosman & Vos kan u helpen deze opgaven het hoofd te bieden, bijvoorbeeld door tot een nieuw organisatieconcept te komen. Onze ervaring daarbij is dat naast de vakinhoudelijke overwegingen en logistieke vereisten, ook rekening gehouden moet worden met de mogelijkheid tot differentiatie in het takenpakket, de wisselende (beleids)context, borging van het accountmanagement én afstemming met derden. Een combinatie van deze invalshoeken is ons inziens leidend voor een vernieuwd serviceconcept. Een voorbeeld van onze aanpak, treft u aan in de bij deze nieuwsbrief bijgesloten casus: ‘de organisatie om’.
