Diversiteit: diverse generaties in een organisatie

Gerard Hendriks werkt sinds 2008 in de ‘wereld van de bibliotheken’ en is sinds september 2020 directeur van de ‘Bibliotheek aan de Vliet’. Deze procedure werd begeleid door Ingrid Venekamp. Als 60 jarige is Gerard deze rol van directeur gestart en vertelt met passie in een interview met Nancy Kroon over zijn ervaringen, wensen, ideeën en noodzaak over diversiteit in het mooie werkveld van de bibliotheek.

Gerard Hendriks: "Iedereen is welkom!"

De primaire functie van openbare bibliotheek is het zíjn van een plek voor iedereen. De bibliotheek staat open  voor alles en iedereen. De rol van de bibliotheek is de afgelopen jaren steeds breder geworden en al lang niet meer alleen die plek waar je boeken kunt lenen. Maar ook de plek waar men een computer gebruikt, een krant leest bij een kop koffie, een voorstelling bezoekt, mensen ontmoet. Denk ook aan hulp bij digibetisme en het aandeel van ondersteuning aan mensen met een multiculturele achtergrond. De missie en visie van de bibliotheek is het helpen van iedereen bij ieders ontwikkeling en ontplooiing. Hierdoor ontstaat er automatisch een toestroom van mensen vanuit een zeer breed scala aan diversiteit.

Leeftijdsdiversiteit

Leeftijd is zeker een aanknopingspunt binnen diversiteit. Veel mensen die bij bibliotheken werken, blijven zeer lang werkzaam bij diezelfde werkgever; deze werknemers dragen waardevolle historie met zich mee. Op dit moment is er een uitstroom gaande van werknemers die de pensioen gerechtigde leeftijd bereiken. Daarnaast is er een instroom van jonge mensen met een heel diverse achtergrond, opleiding en ervaring. Hierdoor ontstaat een mix aan generaties.

De bibliothecaresse

De functie van de ‘bibliothecaresse’ bestaat niet meer in de oude vorm. De bibliotheekopleiding is verdwenen. Mensen vanuit diverse hoeken/opleidingen zijn welkom om bij de bibliotheek te werken. Het vak is erg veranderd en er zijn veel andere werkzaamheden bijgekomen. Dit biedt ook ruimte maar geeft ook noodzaak tot een andere manier van werken. 

Historisch besef versus nieuwe inzichten

De factor historie raakt Gerard – gezien zijn leeftijd en ruime ervaring - ook persoonlijk. Het is dan ook zijn wens om zijn kennis en ervaring te delen. In dit rijke arbeidsverleden heeft Gerard veel te maken gehad, geleerd en nagedacht over de maatschappelijke relevantie van de bibliotheek en het aansluiten op gemeentelijke beleid en thema’s. Op dit vlak wil hij graag sparring partner zijn en zijn ervaringen delen met jongere mensen. Meer werken aan het laten zien van de grootte van het maatschappelijk belang en hierover juist de anderen te laten nadenken. Daar maken jonge medewerkers ook zeker gebruik van maar het werkt ook vice versa. Als senior moet je ook open staan voor de inzichten en ideeën van jongeren. Heb wederzijds begrip. Hiermee ontstaat een waardevolle, verrijkende samenwerking. Zorg dat het geen 1-richtingsverkeer is! Wat Gerard daarnaast ook stellig wil meegeven is: “Stimuleer de ander om mee te denken. Geef ruimte!”

De digitale buitenwereld

De bibliotheek is onlosmakelijk verbonden met de buitenwereld en dus ook met alle ontwikkelingen van digitale middelen. Hierin is een slag te maken door de bibliotheek en het kan een spanningsveld opleveren. Een goede aansluiting op diverse (digitale) zaken moet nog veel explicieter worden. Jonge mensen vergaren kennis op een andere manier dan ‘vroeger’; ook daarom is het fijn om jonge medewerkers in dienst te hebben om de juiste verbinding te kunnen maken. Het is leuk te merken dat jonge mensen graag bij de bibliotheek komen werken, het stoffige imago verdwijnt en is ook niet meer reëel.

Afspiegeling

De bibliotheek is zeker nog geen afspiegeling van de diverse samenleving. De diversiteit van de inwoners zie je nog maar ten dele terug in de personeelssamenstelling en in het aanbod van de bibliotheek, constateert Gerard. Wel is het besef er dat deze afspiegeling verbeterd moet worden; het is immers juist waar de bibliotheek voor staat. Er wordt aan gewerkt, er worden wel projecten op gezet maar het is nog niet structureel en kan nog veel beter. Werken met diverse mensen vanuit diverse achtergronden (in welke zin dan ook: leeftijd, man, vrouw, functieniveau, gender, etnisch, cultureel) verbreedt inzichten van mensen, bevordert hun creativiteit en vergroot de tolerantie.

Generaties in organisaties

Gerard benoemt ‘Nieuwe generaties in vergrijzende organisaties’ van Aart Bontekoning. Daarin is treffend de noodzaak omschreven van het werken met diverse generaties binnen organisaties ten behoeve van het voorbestaan van organisaties. Waak ervoor om nieuwe mensen in bepaalde, bestaande manier van werken te persen. Het is logisch dat mensen, in tijden van druk(te) teruggrijpen naar methodes waarmee ze gewend zijn te werken, maar sta ook open voor de inbreng en nieuwe werkwijzen van jongere generaties. Een organisatie heeft veel te winnen als mensen van verschillende generaties open staan naar elkaar en vragen: “Wat kan ik van je leren?” Hieruit spreekt de waardering van de zienswijze van de ander en levert nieuwe energie. Spiegel en leer van elkaar, geef ruimte; hiermee blijft het ook ‘fris’.  

Concreet

Hoe je dat concreet zou kunnen aanpakken legt Gerard uit met een voorbeeld: het opstellen van het beleidsplan. Daar heeft een werkgroep het voortouw genomen, die bestaat uit een diverse samenstelling van functies en leeftijden. Niet alleen beleidsmensen, maar bijvoorbeeld ook medewerkers uit de frontoffice. Gezamenlijk organiseren ze het traject om tot een beleidsplan te komen en leveren er input voor. Er komen nieuwe inzichten naar voren. Geef vertrouwen, laat die ander ontdekken, neem even afstand. Dat proces is ook best spannend; het is ook zoeken én het is leerzaam.

Integrerende, diverse functie van de bibliotheek

In de afgelopen periode hebben diverse maatregelen en veranderingen vanuit de maatschappij invloed gehad op het werk van de bibliotheken. Om aansluiting te blijven houden op die maatschappij en vitaal te blijven is de verbreding van het takenpakket van de bibliotheek enorm gegroeid. Denk aan de digitalisering van gemeenten, de decentralisatie, de WMO, de participatie-wet, de noodzaak om ondersteuning te bieden aan laaggeletterdheid. Al deze maatregelen hebben geleid dat de bibliotheek – mede – is gegroeid naar een organisatie die midden in de samenleving staat en een huiskamerfunctie vervult waarin een diversiteit van mensen zich welkom voelt. De coronacrisis heeft helder gemaakt hóe sterk die integrerende functie en de relevantie van de bibliotheek voor de samenleving is geworden. De behoefte aan een digitale werkplek bijvoorbeeld is door corona enorm gegroeid maar ook de plek waar mensen elkaar ontmoeten. Het gemis van de bibliotheek kwam ongevraagd uit diverse hoeken van de samenleving en de burgemeester “benoemde het openen van de bibliotheek als topprioriteit in de oplossingen van de post corona problemen” vertelt Gerard trots. De bibliotheek als dé plek waar je moet zijn voor diverse, uiteenlopende zaken; ook voor het lenen van een boek. Een plek waar een diverse mix van historie en moderne tijd samenkomen. De ambitie is mensen samenbrengen vanuit verschillende achtergronden en interesses en hiermee wederzijds begrip vergroten. We sluiten het gesprek af met de conclusie dat diversiteit de bibliotheek raakt op talloze vlakken!